serincêkî pêwîst

emane ew tîpe binçîneyîyane bûn ke le kurdîda be kar ehênrên, bêcge lemaneş çend şitêkî zor pêwîst hen kewa êste basyan ekeyn: 1. nûsînî hemze (alhimzة): hemze xoy le zimanî kurdîda nîye, bełam hendê car wişey bêgane dête zimanekemanewe naçarman eka be nûsînî (hemze), leber ewe ême nîşaney koma «’»y îngilîzî bo da’enêyn. be wêne: ti’emîn «te’mîn/te’min», mi’emûr «me’mûr/me’mûr». hendê carîş tîpî «’»y ’erebî ke dête wişeyekewe û le kurdîda be karî ehênîn, naçarîn her be hemze bînûsîn, çunke tîpî «’» le kurdîda nîye û le gořîn (titur)y «û», «u», «i», «î», «û», «ê»we hatuwe: be wêne: «’asman, asman/asman», «’însan, însan/însan», «’êlat, êlat/êlat» ca leber ewe eger tîpî «’» hate wişeyekewe bem core enûsrê: «te’mîr (ti’mîr)/te’mîr», «îstî’mal (asti’mal)/îstî’mal», «te’tîl(ti’tîl)/te’tîl», «me’lûm (mi’lum)/me’lûm». 2. nûsînî «s», «s», «z», «z» û «z»: eger şayet tîpî «s» û «s»y ’erebîman wîst binûsîn, her wekû «s» eyannûsîn wata tîpî «s» da’enêyn lecyatîyan. xo eger hat û wîstiman tîpî «z», «z», «z»y ’erebî binûsîn ebê her «z»yan lecyatî dabnêyn wata «z» enûsîn bo her sêkyan. 3. nûsînî gîre (şidّة): gîre birîtîye le dûbarekirdinewey tîpêk. be taybetî bo ew wişe ’erebyane be kar ehênrê ke dêne zimanekemanewe. wek: «madde (madّeة)/madde», «şîddet (şidّeة)/şîddet» hendê wişey kurdîş hen etwanrê «gîre»yan tya be kar bihênrê. wek: «cadde/cadde», «řadde/radde», «teqqe/teqqe», «gulle/gulle», «kulle/kulle». 4. nûsînî «yî» wata «y» dirêj: le kurdîda «yî» be zorî ekewête dwayî wişewe û be «yî» enûsrê, wek: «şayî/şayî», «serbexoyî/serbexoyî», «dwayî/duwayî», «xořayî/xor̈ayî», «payîz/payîz», «xêrayî/xêrayî». 5. dû çengekekan: hendê car core wişeyek dêne kurdîyewe ke dengêkî taybetyan ewê, wek: xwên, şwên, nwêj. lecyatî em denge (wê), le ełemanî û turkîda tîpî «ö» da’enrê wek wişey «gwêre/göre», «kwêr’oẍlu/köroğlü»y turkî û wişey « ...Teksta ne aşkira» û «...Teksta ne aşkira» ełemanî. herweha le latînîyekey «tofîq wehbî»da em «ö»ye nawbirawe û ew wişaney serewe bem core nûsrawin: «xwên/xön», «şwên/şön», «nwêj/nöj». bełam zana kurdekanî sûrye bem tîpe hîç řazî nebûn, bo eweş dû bełgeyan nîşan da:

1. em denge (ö) tîpêk zyad eka le zimanî kurdîda ke etwanrê çare bikirê be bekarhênanî dû tîpî baw û her ew dengeş bida.
2. em denge (ö) wenebê her le şêwey sorana hebê bełkû le şêwey kurdî bakûrîşda her heye û êste kurdekanî surye «wê» da’enên lecyatîy, û eger bêt û «ö» dabnirê lecyatî «wê» seryan lê têk eda û tenguçełemeyekî nwê dirust eka. leber ewe ebê ew wişaney serewe bem core binûsrên: «xwên/xuwên», «şwên/şuwên», «nwêj/nuwêj»

ke wate dengî «ö» ebê be dû tîp binûsrê «wê» emeş pêy ewtirê «dû çeng». dû çengêkî tirîş le zimanî kurdîda heye ewîş lem wişaney xwareweda der ekewê: «zwîr(zîzbûn be şêwey sileymanî)», «swîr (sûr be şêwey sileymanî)», «dwîr (dûr be şêwey sileymanî)». em dengeş wek dengekey pêşû paş lêkdaneweyekî zor û lêkołîneweyekî qûł be cwan nezanra tîpêkî tazey bo dabřêjrê wek «ŏ» yan «ō» bełkû wa be çak bînra ke ewîş be dû çengêk binûsrê, ew dû çengeş «wî»ye. be wêne: «zwîr/zuwîr», «swîr/suwîr», «dwîr/duwîr». kewate dengî «wî» be dû çengî «wî» ebê binûsrê.