zikir fut ’ibdalimtilb û birdin abutalb ḧizirit nibwî ra bih nizd xu
Li pirtûka:
Rewzetul Sefa
Berhema:
Mîrza Ebdilqadirê Paweyî (1850-1910)
17 Xulek
722 Dîtin
naga derd sext bî be dûçarş
ce êş û azar biřya qerarş
mezac teb’iş gêła be tałî
ewqat û ḧałş bî be bed ḧałî
zana wadey koç axir kerdeşen
teşrîf we hewar ’edem berdeşen
«’ibdalimtilbErebî» kêşa ah serd
ferzendan wêş yekser tełeb kerd
ḧazir bîn temam gişt dił peř weswas
nîştin ne dewirş zikûr û unas
watiş min wadey mergim ha yawa
eceł mêhmanen pey ceng û dawa
pey merden hergêz deẍdeẍem nyen
î řage ’ałem gişt pêda şyen
mer pey muḧemmed ẍussem bo aro
bê kes, ne pider ne mader daro
êweyç xo me’lûm lêtan ’eyanen
xatirim pey ew her perêşanen
kêtan metawo te’ehud kero
henî muḧemmed we lay wêş bero
be’dez fewt min nigahdarş bo
çûn xwace û ẍułam xidmetkarş bo
çûn ebûleheb sucdey pider berd
pey xidmetkarî ḧezret ’ehdiş kerd
xeylê ḧewiłş da herta ke tawa
êltêmas ew mebzûł neyawa
zubeyr û ḧars be emir pider
te’ehud kerdin perê ew serwer
ẍerez, hîç kudam nekerdiş pesend
ḧałî bê ce kar danay xêredmend
ta ebûtalb dya çêş be dił
metłûb ewan hîç nebî ḧasił
zana ew serwer muradiş ewen
ḧezret ce lay ew selamet řewen
be ew beyan kerd der sat êzharş
be ’erz pider bizurgewarş
wat er řezaşen serdar qurêş
bende multezêm sed car mebûn pêş
şerten muḧemmed xidmetkarîş kem
her ta ke zêndem nigehdarîş kem
hergêz we emirit ber neşûn we ber
yeqîn meḧkûmim ta «yum alimḧişir»
muḧemmed ce lam we fermudey to
ce ferzendanim ’ezîzter mebo
ferzendim noker, wêm xaksarş
ehil û ’eyałim gişt peristarş
nazûn binîşo gerdê ne řengiş
girdîn bew gerden mînay qeşengiş
«’ibdalimtilbErebî» serdar kamił
êltêmas ew qebûł kerd ḧasił
dił weş bî xeylê xendan bî kem kem
ta řûy xetab kerd we xwacey ’ałem
watiş ey ferzend nûr dîdekem
êbin ’ebdułła berguzîdekem
min xo ha ce soz fêraq taset
ce hêcran boy ’etir henaset
we ẍussey towe cey dinyay fanî
meşûn we menził cay cawêdanî
be’d ez fewt min, we diłnewazî
çenî kam ’emût, mobet mesazî?
ta ke ce lay ew wesîyet kerûn
řezamendî to we ca bawerûn
cew dima ḧezret xwacey ka’ênat
«fixir almirsilîn» şay e’la sêfat
teşrîfiş we lay ebûtalb berd
«’ibdalimtilbErebî» sakin bî ce derd
wat fełek merhem we zamim şenden
sekerat mewt tełxî can kenden
asan bî ce lam badey mewt werden
hîç bakim nyen henî ce merden
bûsa gonay pak gułřeng ḧezret
we ẍunçey dehan qeşeng ḧezret
bo nya we boy ew sewł sawa
ewend wesyet kerd her ta ke tawa
rext zêndegî we cay ebed berd
gyan teḧwîl dest qebiz qabêz kerd
ew şî we ’edem ḧezret we ca mend
bew tewr dił ce şay ebûtalb send
çûn ebûtalb ce řî’ayetiş
hîç ẍafił nebê ce ḧêmayetiş
her ta ke qerîb zemaney hêcret
ce mekke berşî teşrîf ḧezret
her ew řo çenî ḧezret şertiş kerd
şerit û wefay wêş temam we ser berd
cew dem newşîrwan ce text şahî
hem çenî ḧatem meşhûr tayî
perakende bî her dû bextişan
fełek tarac da tac û textişan
çûn ebûtalb serdar serwer
meḧiz wesîyet fermûdey pider
daym muḧemmed newaziş mekerd
her we ferq ew sewgendiş mewerd
nimekerd qebûł satê fêraqiş
daym mebosa dû ebroy taqiş
şewan cay xawiş her ce lay wêş bê
çûn ce duşmenan dił we endêş bê
weqit tenawil nan her çenî wêş
daym te’amat lezîz međa pêş
çûnke ehil beyt tecrube kerdin
her wext çenî ew te’am mewerdin
mebî we sed řeng tu’mey gûnagûn
wêşan sêr mewîn te’am hem efzûn
eger we bê ew te’am mewerdin
ce girusnegî ze’if mekerdin
te’am firawan mawerdin tahir
ta des mewerdin meyawa axir
çûn ebûtalb meşnasa zatiş
daym aga bê ce mu’cêzatiş
wer ce nibuwet û be’d ce bê’set
êltêmamş kerd ce emir ḧezret
xwelase ew sewł cennetulmawa
ta sin’iş we sał dwazde yawa
ce qewł exbar şîrîn êntêxab
mezmûn mektûb «ruzة al’eḧbabErebî»
sał sêzdehem ce betḧa meqam
’umir humayûn şay «xîr al’enamErebî»
çûn ebûtalb serdar serwer
cew dima kerdiş êradey sefer
bişo ta be şam perê têcaret
xerman ’usret bido we ẍaret
ḧezret be meḧzûn fermawa ey ’em
min mazî we ca ce mekke bê ẍem?
ne mader ne kes ne pider darûn
we bê to ewqat we tał mewyarûn
ebûtalb dîş, dêqqet kerd ḧasił
deryaçey řeḧimş coşya ne dił
wat wełła ḧerift gişt neqiş diłen
fêraqit ce lam xeylê muşkiłen
er cerdey eceł el’an yawan pêm
mebo biberût yeqîn çenî wêm
perêşan meber xatir biker şad
nimazût we ca her çi bada bad
xwelasey kelam tedarek kerdiş
xwacey ka’ênat çenî wêş berdiş
qafłey qureyş derdem bî řahî
hem ebûtalb umêd gahî
ḧezret swar kerd çenî tucaran
we ’ezim mayey xerîd şaran
qafłe sengîn ałay xoş terẍîb
yawa dû fersex be mêsir qereyb
new ca yek şexsê ’alî meqam bê
řahêbê ’ecîb buḧeyraş nam bê
yek sewm’ey xas berz dyarî
qerar da bê pey ta’et guzarî
be ’êlim tewrat, zebûr û êncîl
hem be çend mektûb burhan û delîl
sîfat ḧezret yek yek mezana
daym pey merdum beḧsiş mewana
mezanaş ew şay şêwe şîrîne
qedem mawero bew ser zemîne
her ca řahêbê temam e’zem bê
ce lay buḧeyra cergeşan cem bê
ew řo buḧeyra wêş şî we bała
qedem berd we ban sewm’ey ała
xeylê niga kerd bew deşt û derda
we řawyaran we gişt guzerda
dîş yek qafłey sengîn dyaren
gişt saḧêb buřaq uştir swaren
gişt ’ereb swar erbab dewłet
gişt merd me’qûl ehil meşweret
germay tabistan, biryey tûna tûn
coş aftab şerarey sebûn
ḧerarey tabiş biđa we her kes
derlad mekerdiş we siftey qeqnes
yek leke hewrê we sed cehd û cext
megêła çenî qafłey xuşbext
her bew endaze be řûy hewawe
çenî karwan meşî we řawe
ta ke qafłe we nezdîk yawa
seđay dar û seng ew zêd û mawa
her kamê pey wêş we «libîk libîkErebî»
mewat ya řesûl «silam ’ilîkErebî»
buḧeyra cey sêř xeylê ḧeyran mend
ḧerfiş ne dehan yekser şî ne bend
şexsê cew demda awerd ew nezer
mewsûf be ewsaf xatem pêẍember
şecer û ḧecer xak û aw û bad
sucdeş meberdin gişt we xatir şad
weḧşyan maman gişt we eqdamş
her kamê pey wêş mekerd siłamş
buḧeyra fewrî zana ke wêşen
nîşaney «xitim almirsilînErebî» pêşen
qafłey qureyş be çend ẍerayêb
ta yawan we pay sewm’ey řahêb
cew kefir û menził pey ser’efrazî
yekser meşẍûł bîn we bar’endazî
ḧezret çenî ’em cew dem we cextê
feř qudûm berd we pay dirextê
dirext kam dirext? xuşk hezar sał
sebiz û xuřem bî şana peř û bał
buḧeyray řahêb xêza bê endêş
«ma ḧizir»ê xas tertîb da be wêş
şî ne toy xełwet sewm’ey peř ’eyş
tełeb kerd temam qafłey qureyş
watiş ḧazir ban ehil karwan
xwace û ẍułam gişt ce pîr ta cwan
teşrîf ew şay melayk qedem
her new ca bend bê be êşarey ’em
qebîley qureyş ḧazir ta ẍayêb
yekser şîn we toy sewm’ey řahêb
buḧeyra yek yek nezer kerd lêşan
dîş nyen metlûb ew ce dilêşan
rahêb ce meclês fewrî axêz kerd
teşrîf hem we ban sewm’ey wêş berd
dya dîş ew şexis her ha ne cay wêş
ha ce xeyał da, ser wisten we pêş
seḧab ce bała hêmay her benden
sayeş çûn seywan perêş efkenden
rahêb ḧałî bî hem ama be war
řû kerd ne yaran ama we guftar
watiş min watim êwe yekser gişt
xwace ta ẍułam, zîba ta we zişt
çenî sareban ta merd kêbar
yekser ḧazir bo pey ekil nehar
îse çûn êwe texelluf kerdin?
çend kes dyaren teşrîf nawerdin
watşan be ẍeyr yek xurde sałê
nemenden we ca ẍeyr ce minałê
rahêb ḧałî bî şay lewlak wêşen
ḧukim eweł û axirş pêşen
rahêb sewgend werd we lat û menat
mebo hem ewîç beyo we besat
ḧars çûn şineft te’ehud kerdiş
ḧezret çenî ew hem teşrîf berdiş
serçeşmey deryay dîn û mezahêb
daxił bî we cem’ sewm’ey řahêb
ber ama ce kel çûn bedir kamił
şu’ley cemałş řengîn kerd menził
ce feř qudûm pak peyẍember
řahêb ser’efraz, menził munewer
etraf qeryey kefir cew pertew
ce zîbay tel’et humayûn ew
gişt bî be řewzey beheşt baqî
buḧeyra zanaş yeqîn be taqî
muḧemmed xatem enbyahanen
şeref bexiş tac text şahanen
xas kerd temaşay dîn dîdarş
ḧeyran mend ce nûr bedir řuxsarş
ewsaf mektûb nîşaney xatem
muşahêdeş kerd yekser dî we çem
cew dima ferma nehar awerdin
qafłey qureyş gişt ekil kerdin
be êşarey ew şexis pak nezer
mend ebûtalb çenî ew serwer
rahêb çûn meyliş temam bî ẍalb
řûy xetabiş kerd ne ebûtalb
watiş î cwan řîşey dił kêşen
daxo çenî to nêsbetiş çêşen
ebûtalb wat be min ferzenden
řoḧim ce beden her be ew benden
rahêb wat ’uqdey muşkił ker asan
min ce to xaster ewm şinasan
çûn daye û baboş er bew sêfat ban
mebo her dû fewt zumrey emwat ban
ebûtalb wat xuđawend daden
muḧemmed be min birader zaden
rahêb wat sedeq, fermûdet řasen
qewł dûbaret bê kem û kasen
řû kerd we xidmet şay «xîr albişirErebî»
perê êmtêḧan eyqan û xeber
wat ey muḧemmed şay se’adetmend
be lat û ’uzza mederût sewgend
her çî min ce to mekerûn xetab
ce řûy sedaqet pêm bider cwab
ḧezret fermawa ke ey bê xeber
be lat û menat min sewgend meder
hergêz nedarûn cewan duşmen ter
sewgend her we zat dehnidey dawer
rahêb ḧałî bî şay lewlak wêşen
ḧukim ewełîn axrîn pêşen
emcar «min alilh si’litikEreb wat
persa ce eḧwał xwacey ka’ênat
ẍerez, ce ḧezret çend su’alat kerd
ce řoḧ, ce qałb, ce dewa û ce derd
cwabiş dawe we dewan dew
yek yek mutabêq me’lûmat ew
dya pey dîdey syay mexmûrş
mest qetranî bê surmey tûrş
ce ebûtalb persa dîdey ew
wat keḧilş zayêl mebo dimay xew?
wat nexeyr dîdeş daym xudřengen
bê mey mes û bê, surme sêwengen
xeyał kerd perê êtmînan derdem
muhir nibuwet bwîno we çem
rahêb çend lała û sucdey edeb berd
ḧezret ce myan êmtêna’ mekerd
ta ebûtalb kerdiş êltêmas
doş mubarek wezi’ kerd ce lêbas
muhir nibuwet, bex bex heysûr
ce beyn ketfeyn şay e’la ḧizûr
rahêb şerefyab we xetim xatem
hem bûsaş we dem hem małaş we çem
watiş me’lûm bî qîbley yeqînen
wełła «riḧimة lil’almînErebî»en
bizurgen bê ’eyb «’izîm alşanErebî»en
yeqîn pêẍember axir zemanen
xetim enbya û nebî û řesûłen
du’aş gişt ce lay xuđa qebûłen
roy meḧşer şafê’ gunahbaranen
serdar zumrey gişt serdaranen
we xaşak paş ’ałem muḧtacen
êḧzar menził text mê’racen
mexloq gişt perêş musexxer mebo
’ałem ummet ew pêẍember mebo
nehanî watiş be ebûtalb
yehûdan şam, ẍałben ẍałb
çenî muḧemmed ’edawet daran
daym we enguşt sa’et meşmaran
nadim ber ce şam meşo î sefer
er meşî ḧezret çenî wêt meber
çend ’edûy gumřay naxar hane řêş
newa asîbê dûrba yawo pêş
qebîley qureyş yekser ce ẍayêb
watin muḧemmed ce lay î řahêb
xeylê muḧterem qedirş zyaden
nîşaney dewłet xuđa pê daden
cew demda yehûd ce řûm çend nefer
we ’êlim tewrat zana bîn xeber
muḧemmed cew dem ce sin suẍra
řaş megno we kefir we lay buḧeyra
yehûdan şimşêr qest betił ew
bestin ne kemer perê qetił ew
yełẍar dan we cext çûn berq şahêb
ta kefir meşhûr sewm’ey řahêb
gişt dîşan we çem ḧizûr ḧezret
xwerşîd řuxsar peř nûr ḧezret
gişt we buḧeyra metłeb ’erz kerdin
delîl û burhan tewrat awerdin
watin î şexse daray mu’cêzat
çend wesfiş kerden elha ce tewrat
nesix mekero dîn, musa bin ’êmran
ma baqî edyan gişt pêẍemberan
mebo qetiłş keyn we ser mewday têx
esił û bunyadiş bawerîn ce bêx
to hem kumek ber, yar her baqyen
ce ’îsa û musa tefawit nyen
tersa û yehûdî her çend finûnen
tewrat û êncêl her yek mezmûnen
rahêb da cwab tayfey yehûd
wat er î şexse «wacb alucudErebî»
wesfiş ce mektûb semawî kerden
perdey ḧêcabiş we řû awerden
yed qudretiş pey ew espeřen
ce dam duşmen perêş řehberen
pey qetiłş yaray dest kes nyen
mayey ’eqłitan ye ew ko şyen?
hem er î şexse eger ew nebo
agaş ce ê’caz řu’ya û xew nebo
cûyay me’îşet zêndegî wêşen
qetiłş pey êwe faydeş çêşen?
yehûdan xeyał kerdin feramoş
pend buḧeyra gêrtişan ne goş
çûn ebûtalb xofiş kerd ḧasił
êradey şamş ne dił kerd batił
mayeş ce mêsir yekser firoş kerd
hem çend barxaney meta’iş awerd
ne sed ca çenî duşmen kawna
ta ḧezret we şar mekke yawna
cew dima henî herçî sefer kerd
ḧezret çenî wêş hergêz nimeberd
’umir şerîfiş yawa hefde sał
perê têcaret yemen kerd xeyał
zubeyr û ’ebbas her dû muntexêb
ferzendan sulb «’ibdalimtilbErebî»
ewan hem kerdin êradey sefer
be şertê ḧezret pak pêẍember
teşrîf xeyriş bişo çenêşan
bełke fayz ban ce mayey wêşan
ce ebûtalb êltêmas kerdin
teşrîf ḧezret nebewî berdin
cenab seyêd ewlad adem
şefî’ mexlûq salar xatem
swar bî we zîn can bazey bad pa
çenî her dû ’em řahî bîn ne řa
xak û herd û berd siłam mekerd lêş
ḧezret ḧeyran bê ce ḧałat wêş
ẍerez, cew řa da çend xewarêqat
çend sêř ’ecîb hem çend mu’cêzat
yek yek dîn we çem ce şay enbya
cew serdar pak sipay esfya
her cew sał hurimz êbin newşîrwan
me’zûl bî ne text ḧeyat we dewan
her ce eqarêb tayfey wêşan
ne her dû dîdeş mêł germ kêşan
sał nuzdehum ’umir pêẍember
xesrew perwîz nîşt ne cay pider
ce sał bîstum siddîq ekber
ce mulazêmet şay «xîr albişirErebî»
şîn we têcaret dîsan perê şam
hem çend ce yaran seḧabey kêram
ce yek menziłî nizûl kerdişan
řesim karwan, zadê werdişan
teşrîf ḧezret şay «arfi’ alqidirErebî»
qedem řence kerd pey dirext sedir
nîşt we řaḧet çûn, melaykey ’erş
sef bestin ce fewq firîştan ferş
rahêbê kebîr ama pey tesdîq
pey azmayî persa ce siddîq
wat ew şexse kên ne pay ew dirext
çûn padşahan saḧêb tac û text
watiş muḧemmed we ’ałem muḧêb
êbin ’ebdułła «’ibdalimtilbErebî»
rahêb wat wełła ew pêẍemberen
şanş şefa’et «yum alimḧişirErebî»en
serdar e’zem gişt serdaranen
me’lûm bo xatem pêẍemberanen
wey tewr ce êncîl min dyen we çem
’îsay bin meryem, řesûl xatem
beẍeyr ew dû şexis baqî hîç řesûl
we pay ew dare nekerden nizûl
siddîq her ew řo pey be metłeb berd
be nibuwetiş be dił baweř kerd
bî be bîst û yek sin’ ew serwer
’umir humayûn şay «xîr albişirErebî»
melayk kem kem wêşan kerd êzhar
gahê ce xawda, ga ga ce bêdar
ta yek řo ḧezret fermawa ey ’em
min ’ecaybat mewînûn we çem
çend şew sê nefer ser ta pa tahêr
řû be řû serîḧ we min bîn zahêr
be dêqqet we min nezer kerdişan
we řûy pêşanîm enguşt derdişan
watşan wêşen bełam çûn sawan
wadey zihûrş hêmay neyawan
min cey sê şexse xofim ḧasłen
her şew ta we řo weswase diłen
ebûtalb wat xof ber ker ne dił
ane xeyałen zû mebo batił
xeter û xeyał pey gişt kes byen
î new’e umûr hîç muşkił nyen
ta sê şew wiyerd dîsan hem ce no
ḧezret wat ey ’em me’lûm bo ce to
cumley ew sê şexis êmşew yek nefer
zahêr bî we min çûn şu’ley qemer
ce naga dest berd we toy derûnim
nekerd ceraḧet, neřêza hûnim
bełke cew zeḧmet řaḧet yawa pêm
ḧeqîqet xeylê ḧeyranim ce wêm
hem ebûtalb dił kerd peř endêş
dûr ba asîbê nek yawa bo pêş
berdiş perê defi’ xeter û xeyał
we lay tebîbê danay saḧêb ḧał
ẍerez pey tebîb pîr kuhen sał
beyan kerd temam çigûnegî ḧał
henî derd dił yek yek watim pêt
mudawaş we to wêt û xuđay wêt
tebîb dya pey cêsim letîfiş
kerd mulatfey nebiz şerîfiş
e’zay mubarek ḧezret dî we çem
muhir nibuwet nîşaney xatem
wat ebûtalb î ferzend to
bext ercumend humayûn to
bułenden bełam neyawan ḧała
parçey eqdesiş biřyan we bała
ce ’eyb û ’êllet mubeřa û paken
xwacey firîştan her hefit eflaken
ce asîb cin, şeyatîn dûren
cin key qudretiş we şu’ley nûren
ew eşxasane ew dyen ce şew
gişt melayken meyan we lay ew
pey agadarî wext zerûret
teftîş mekeran perê nibuwet
eger yehûdan bizanan xeber
şimşêr pey qetiłş menyan ne kemer
ta ebûtalb daray zemane
ḧezret berd û şîn pey dewłetxane
be’dez endekê ce mabeyn wiyerd
sê bare ḧezret ’erz ’emûş kerd
ferma êmşew min hem ne azar bîm
bê ẍusse û xeyał wey tewr ne xaw dîm
yek darê ce seqif xane berdaştim
we nerdebanê nuqre guzaştim
dîm dû kes ce ser lêm bîn aşkar
cew peycey nuqre ta amam be war
yekê dûr midra yekêşan ce lam
wêney xerîdar kerdiş temaşam
naga wêney berq dest we betnim berd
diłim ce derûn we bîrûn awerd
wat diłê paken diłî pêẍember
cay řeḧmen pey řoy zilziley meḧşer
êđ wat û hem dił nya we cay wêş
bêdar bîm nimez ta çêş ama pêş