qisey birsîsa û amîn nibudin az mikir ḧizirit barî ﷻ
Li pirtûka:
Komele Şîrî Feqê Qadirî Hemewend
Berhema:
Feqê Qadrî Hemewend (1830-1890)
9 Xulek
1176 Dîtin
îblîs emîn bî ce qehir û qudret
şî ne gerdenş tewqê ce le’net
bîmit ce ẍezeb yezdan daym bo
umêdit be lutif îḧsan qaym bo
ḧeq kerden te’kîd be ayey qur’an
xendetan kem bo, girye bê payan
weqit enbyay benî îsra’îl
bersîsay ’abîd xeylê bî kamîl
muddey heftad sał ne pay kosarê
me’bedgahiş bî betin yek ẍarê
hem heştised ’abîd cew zêdu meqam
ekser ce feyziş yawa bîn be kam
debdebey teqwaş bewtewr bî bułend
îblîs ce ḧesed mat bî mustemend
ta yek řo îblîs «’ilîh alli’inةErebî»
cem’iş kerd temam giroy şeytene
kêşa ah serd, xiroşa be zar
ne çîhrey zuştiş esrîn kerdin kar
persan ya cedda mo çîşen ḧałit
ne kam cîheten zułim û zelalit
watiş dirêẍa bersîsay ’abîd
cergim buryan kerd kirdey ew zahîd
çun xûn megêłûn e’za û demarş
nimeko eser efsûn ne karş
zadey îblîs bî yek ebyeze nam
ce mekirş maten enbyay ’îzam
ama be cewab ebyezey ḧerîs
wat pey ew zahîd min biker texsîs
er kerûm selbiş ce nûr îman
ewsa hunerim bawer be mîzan
îblîs ce qewilş xuřřem bî xendan
ebyeze pey ẍar ’abîd bî řewan
ta weqit mewlûd nebîyî ebrar
şeyatîn ce nas mebîn aşkar
nûr muḧemmed ama be dinya
ḧeq şeyatînş ce îns kerd îxfa
ebyeze wêş berd be şikił zahîd
selam da ne řûy bersîsay ’abîd
be’d tewazu’ bosa dest û paş
gerdenş keç kerd, ama nîşt ce laş
bersîsa ne ḧusin xułqiş kerd ’ecîb
persa mekanit ce kon ey ẍerîb?
xebîs da cewab min ne fiłan ca
amam be tebrîk feyz qedemga
şineftim te’rîf ’îbadet to
mucahedey nefis, îradet to
îlham ẍeybî bey tewr dan aga
amam ne řay dûr be sîdiq û sefa
mebo binîşim ney ca yek zeman
îcra kem umûr ’ezîm subḧan
bersîsa watiş ey merd xuda
her ta meylten binîşe ney ca
muqîm bî new ca merdûd mirdar
zuhd û ta’etiş her yen kerd ne kar
hemîşe ne emir ta’et ne qyam
bê xurd û xew bî «da’im alimdamErebî»
her çend ce ta’et mekerdiş te’cîl
řeng û quwetiş nimekerd tenzîl
çun nesil şeytan bê xurd û xwaben
ne îcray umûr piř ne şîtaben
bersîsa daym ce kirdey ẍerîb
piř şigifit mebî ḧeyran û ’ecîb
teşwîşey qelbiş nîşt ne sitêze
tełeb kerd ne pêş yek řo ebyeze
watiş ey sen’et ce to me’lûmen
yekbar ce sen’et beşer me’dûmen
kam esmaw wîfqen bey tewr be te’sîr
ne ten ko ze’îf, ne řeng ko teẍîyr
to medem sewgend be zat yezdan
çêşen esrarş ce ten ker ’eyan
cewab da cewdem ebyezey gumřa:
çend sałen ey sîř kerdenim îxfa
xas nebî pey şêx ce beyn ’ewam
pey keşif her sîř bey tewr key qyam
her çend zekawet meyo ne teḧrîk
be keşif her sîř to meko tebrîk
umêdim êden şêx nebo melal
betał ko ne dił sedemey su’al
her çend şêx bew feyz mebo şadkam
metersûn yezdan min kero bednam
bersîsa watiş: ey merd zuhhad
pey bexîl cennet nimebo guşad
satê sakit bî ebyezey zelûm
’erziş kerd ya şêx ce lat bo me’lûm
naçarim çunkî berdî nam ḧeq
we hem lutif to nimanan sebeq
bew şerit pey îxfaş sewgend kerî yad
xermeney îfşaş nekerî berbad
sewgendiş kerd yad bersîsa new ca
ebyeze sebirş be şêx kerd ’eta
bersîsa çend řo sebirş kerd meraq
ta qelbiş «balkilErebî» ne ẍem bî îḧraq
ebyeze zana qelbiş be xutûr
nemend ce numaz beşaşey ḧuzûr
muheyya kerd kîzb tezwîran wêş
şêxiş ne xełwet tełeb kerd ne pêş
watiş yek zeman teqwam kerd pîşe
dayîm neko bîm ya ne say bîşe
hemřaz cuẍd bîm her şew ta şefeq
mîwey cengeł bî řo seddî řemeq
ẍeyr ce zî’if ḧał pêm nebexşa sûd
seqîl bî qelbim ne sucdey sucûd
ta ne kenarey yek şehir ’ezîm
sazam yek xełwet ce toş bîm muqîm
hem ekil û şurbim zyad kerd kem kem
ta řazî bî nefis e’zam mucessem
meşẍûł bîm new ca be emir teqwa
ta new merz û bûm îsmim bî îfşa
ce merd û ce zen perê zyaret
menîşin ce lam, mekerdin ulfet
yek řo yek ḧesna ḧerem ce nakam
be sed ẍemzey naz ama nîşt ce lam
bersîsa xeter peyda kerd ne dił
ebyezey le’în muşkîlş bî ḧel
zana we’deşen ama be teyran
çend kes mecnûn kerd cew mułk û mekan
hem pey warîsan meberdiş eḧwał
bersîsa cinûn mawero be ḧał
perê bersîsa mawerdin cinûn
ce qelb cinûn wêş mekerd bîrun
dêwanegan kul yawan be şîfa
faş bî şa’î’ey sewt bersîsa
yek duxterş bî sułtan zeman
meḧbûb û merẍûb, nadîrey dewran
ebyeze lwa be qelb duxter
be ’îlley cinûn kerdiş musexxer
ce ḧał duxter sułtan bî diłgîr
duxterş bestin be ḧełqey zincîr
kerdiş tecessus pey şîfay duxter
ta ne bersîsa sitanan xeber
perê bersîsa ’eqiłş ko temîz
kyana duxter ba dayey kenîz
bî be meşşate ebyezey gumřa
duxter teqdîm kerd ce lay bersîsa
wêş ama ne pes, wat be xwacegan
bersîsay ’abîd êd kerden ferman
êwe ne yekcay henî ken mesken
ta duxter ce ḧał wêş mebo eymen
çun daye û kenîz ẍułam bîn řeha
hem duxter be ḧał dêrîne ama
wêş dî ne toy ẍar, dû ’abîd ne pêş
wat min bey eḧwał ney ca ye’nî çêş?
ebyezey le’în ama be guftar
wat to be ’îlley cinûn bît bîmar
padşa ce se’î her çend kerd qyam
nekerdin ’îlac ḧukemay eyyam
axir her teref kyanaş xeber
her kes bikero ’îlac duxter,
hem duxter bew kes mekerûn ’eta
hem genc û małim bew kesen fîda
bew şerit řewan kerd to pey bersîsa
«alḧimd lilhErebî» yaway be şîfa
ta meẍrîb duxter bey tewr da teskîn
wêş ne ẍar berşî ebyezey le’în
duxter ne ḧuzûr bersîsay ’abîd
ḧusinş direxşan çun şu’ley xurşîd
ama ne cunbuş nefis bersîsa
kerdiş feramoş îxafey ’uqba
nefis lewwameş ama be teḧrîk
hîç nekerd ḧeya ce şay laşerîk
nawerdiş be yad ew teqwa û ta’et
ta nefsiş ne kar şenî’ kerd řaḧet
şeb ama ne pêş ebyezey tezwîr
wat be bersîsa mer çêşen tedbîr
ferda ẍułam û kenîzan yekser
meken keşif ḧał nasyey duxter
ekser ce zenan daran meharet
derk meken ne kar nuqtey bîkaret
waqî’ey esrar ce beyn nîsa
meşhûr û ’amen zû mebo îfşa
«tiḧqîqaًErebî» sułtan megêro exbar
to mebî be qehir sułtan sizawar
bersîsa watiş ey merd huşyar
ře’îy to çêşen? bawer be efkar
ebyeze watiş: xetim her tedbîr
êden to duxter ce xak key esîr
bersîsa watiş qetił bê guna
ce eḧkam ’edił key mebo řewa?!
ebyeze watiş: çun defi’ sa’îl
lazmey ḧîfzen ce her mesa’îl
er to ce qetiłş nekerî qyam
ferda ce ’alem to mebî bednam
çun qetił duxter pey tu qîsasen
ne «ḧiq alilhErebî»en ne «ḧiq alnasErebî»en
xolase be mekir ebyezey le’în
qetiłş kerd duxter bêçarey mîskîn
bersîsa derlad bê îstîxare
ne’şiş medfûn kerd ne toy meẍare
be tefrey le’în ew ’ebbad ḧeq
be qetił û zînay naḧeq bî mulḧeq
wat be ebyeze hey yar ’ezîz
mer çêşen cewab ẍułam û kenîz
ebyeze watiş cewab der ne kar
dêwane duxter îmşew kerd fîrar
min be sîdiq to darûn şehadet
ḧe tebryey kar mebî feraẍet
ebyeze seḧer xêza be dewan
xeber kerd kenîz, daye û ẍułaman
watiş ew ẍeddar duxter kerd meẍdûr
dimay fî’il feḧiş qetiłş kerd mecbûr
ne fiłan ca ne’iş mah tabanî
ne toy xak û xûn kerden penhanî
yeksere yexe û sîne kerdin çak
berz bî zayełey şîwen be eflak
muqeddîmey ḧał kyanan pey şa
«sirî’aًErebî» wêşan pey ẍar bîn řeha
ẍułaman ce pêş tekdan tekawer
yawan be ’abîd, persan ce duxter
’abîd wat duxter dêwaney sadar
îmşew fîrar kerd pey qulley kosar
ẍułaman bestin dest û pay ’abîd
kerdin ne toy ẍar custucoy ekîd
hem be delaley ebyezey le’în
peyda kerdin ne’iş ew xorşîd cemîn
hem ne’iş duxter hem ’abîd xam
kerdişan îḧzar sułtan ser’encam
be emir sułtan saḧêb feraset
’abîd kerdin bend dar û syaset
newdemda îblîs cam piř ne ab
nimana ne ’eyn ’abîd ne şîtab
’abîd teşne leb, dîde giryan bî
sa’îl şerbey dest şeytan bî
îblîs wat: minim xuday dû cîhan
er be sîdiq dił carî key îman
’eqîdey mezheb sebeq key merdûd
ewsa medem ab hem şîfay wicûd
’abîd der leḧze ne tehlukey can
berî bî be sîdiq îblîs ce îman
îblîs der leḧze cam ab řêza
watiş xa’îfim ce xeşim ełła
bersîsa çun kerd îta’ey şeytan
hem bednamş kerd hem selb îman
hey îxwan dîn aga ban ne kar
merd be îta’ey ’edû mebo xwar
çun îblîs duşmen ebnay beşeren
herdem ne efkar qubiḧ û zereren
«zahraًErebî» terîq xeyr medo nîşan
çah der çahen ne perdey penhan
ḧerîs û xesîs zadey ateşen
«da’maًErebî» ce nesil adem ne ẍeşen
ey xeyał xam sebten ne cebrî
kul bîn be îẍway îblîs mufterî
seyr ken çi ḧałet nimanan pêşan
«zahraًErebî» teslîm, «batnaًErebî» ’îsyan
teslîm be řezay ḧeq ce îḧsanen
bê ta’etîşan ’eyn ’îsyanen
derwêşNasnava edebî her kes kerd qesd kar bed
be tedrîc ne emir dîn mebo murted
henî ne xarîc nekerî beyan
beyan ker maddey cebrî û baẍeban