ḧewt tercî’bend
From the Book:
Dîwanî Xanay Qubadî
By:
Khana Qubadi (1704-1778)
8 minutes
1181 views
1
qedîm mutłeq, qedîm mutłeq!
ya qaym be zat, qedîm mutłeq!
ḧeyî bêzewał, qeyyûm berḧeq!
nîgarindey neqiş no taq ezreq!
lahût, bêşerîk, bînay bêmanend!
yektay bênezîr, bê mîsil û peywend!
«wacb alucud la aḧsî sinaArabic»
munezze ce ’eyb, ’arîy ce mena!
munşîy řeqemsenc, înşay şadî û zewq
bêperwa ce te’in, eşyay teḧit û fewq!
bexşendey bizurg, bêbak ce tane
nazkêş zumrey xwêş û bêgane!
bo beşq ew şa, bêḧed sîfaten
ba’îs îcad gişt mexlûqaten
bacetî seyîd «xitim almirsilînArabic
şay «qab qusîn, rib al’almînArabic»
be ḧeq erbab ew zîndedaran
be îxłas pak ta’etguzaran
xanay qubadîPen name me’sîyetbaren
firîftey şeytan şûm bedkaren
ce fîtney şeytan şeytenetpîşe
ce şûmî ey nefis dûr ce endîşe
ta «yum almimatArabic» nîgahdarîş ker
’îlac derdan şermesarîş ker!
pey çêş naferman şêt û meẍrûren?
çûn bêdewłetan ce ta’et dûren
meger hem be řeḧim çun to řeḧîmê
«’imîl alaḧsanArabic», ’eta ’ezîmê
bibo be îxłas gunakarîy ew
ey kemxdimetî û şermesarîy ew
werne be zatit, celay zat to
mekerûn řoy ḧeşir, min şikat to!
2
yaḧey! kes çûn to, perê kes nîyen
kes çûn to, be dad mu’mînřes nîyen
kes çûn to kerîm keremdar nîyen
kes çûn to ẍefûr, hem ẍeffar nîyen
lutifit bêşumar, ’efut ’ezîmen
řeḧimit bêpayan, ’etat ’emîmen
ce qaf ta be qaf, me’nîşkawan
kes ’eqiłş be kunyey zatit neyawan
bê şubhe û şerîk, tak tenyanî
neqşibend wezi’ dewr dinyanî
bizurgî û bexşiş, xetmen be namit
sersamen şahan cîhan ce samit
qahîran dewr, ce qehirit maten
wesif ’ezîmit, bêḧed sîfaten
’efut cay umêd bêgane û xwêşen
lutifit diłnewaz geda û derwêşen
umêdim êden: laşerîk, bêbak!
beşq şay ewřeng «wima arsilnakArabic»
ce ’ersey meḧşer, meker terîqim
be cezbey tewfîq, bider tewfîqim
sewgend be zatit, yektay yegane!
nîyen ce ’ersey dewr zemane
her ta ke zindem, mewcûd mutłeq!
qeyyûm qaym, qedîm berḧeq!
zwanim ce zîkir wêt meker xamoş
namit ba celam nebo feramoş
cîhan’aferîn, bexşendey ekber
xanaPen name bêçaren, firyadřesîş kerd
werne be zatit, celay zat to
mekerûn řoy ḧeşir, min şikat to!
3
yařeb min bendey naferman tom
bêperwa ce fî’il ’îsyan bêşom
ḧeyî laşerîk, ferd feryadřes
kerîm karsaz, pey bêkesan kes!
çun min gunabar meynet be koyî
çun to bexşendey kerem bêşoyî
çun min şermesar şûm bedkarî
çun to keremdar nîkokirdarî
çun min naferman, xeta’ezîmî
çun to saḧêb řeḧim ferd řeḧîmî
çun min řûsyay ce ta’et dûrî
çun to padşay ferd ẍefûrî
sewgend be zatit yektay yegane!
nîyen ne ’ersey dewr zemane
me’lûmen celat ḧeyî tewana
qeyyûm qa’îm, qedîm dana
cew pey ce ’îsyan dilêrîm kerden
teqsîrim ce ḧed ḧîsab wiyerden
er ey fîdat bam!, namit ẍeffaren!
bexşendegî û ’efu to bêşumaren
«ya ’izîm al’ifu, la aḧsî sinaArabic»
er to be ta’et bibexşî guna
emirit muta’en, ḧukim her ḧukim ton
bełê fîdat bam, sa ’etay to kon?!
min umêdim hen ce ta’ey kubra
be ełtaf wêt, bê bey’ û şera
xanaPen namey xemxeyał xatirşad kerî
ce ’ersey meḧşer, ser’azad kerî
werne be zatit, celay zat to
mekerûn řoy ḧeşir, min şikat to!
4
yaḧey! er bedxûm, er pakîzexûm
gunay min çêşen? aferîdey tûm
şełłay řoy ezeł nerbya we cewr
nekêşay teswîr hestîy min weytewr
sa ke kêşanit bînay baładest!
min her sun’ tom, er xasim er gest
ḧakmî to, hem wêt ker be qazî
kes be sun’ wêş çûn nîyen řazî?
sun’ to be dest wêt aferîden
er nebot pesend, kê pesendîden?!
bełê hey ’elîm agay sîřiř ẍeyb!
mubeřřa ce şîrk, ’arî her ’eyb
ewřo ke hestîy minit kerd řeqem
«wililh wibalilhArabic», be zatit qesem
er mebî be dest min îxtyarê
cew demda derlad mekerdim karê
dunyay bêwefay to nedyam be çem
nekewtam beytewr ne gêcaw xem
êste çunke to ’elîm dana
bê te’lîm ’îlim, dana û tewana
nařezayetîy eczay terkîbim
azab dinyat kerd we nesîbim
bo beşq pakîy pîrîy terîqet
be řukin eḧkam kullî şerî’et
be qeyyûmîy wêt, ya qaym be zat
xanaPen name ce dîwan ’ersey ’eresat
nekerî ce feyz feził wêt meḧrûm
nenwîsîş ce ehil mexzûlan şûm
werne be zatit. celay zat to
mekerûn řoy ḧeşir, min şikat to!
5
padşay şahan îqlîm hestî
neqqaş teswîr biłindî û pestî
mî’mar terkîb dewran diłkeş
defterbend new’ hefit û çar û şeş
bo beşq qudret latenahîy wêt
be şikoy ’ezîm padşahîy wêt
cey bendey ’aciz, şêt dêwane
ne hîç babetê megîr behane
pey çêş layezal, bê şubhe û manend?
munezze ce qeyd çun û çira û çend
ẍeyr ce zat to nedaron endêş
hîç emrê nîyen kes be dest wêş
mer kên îxtyar we dest wêşen?
sa xurdegîrî û behane çêşen?
er şêx kubra, er sofî safen
er dana û nadan, er mûşkafen
bê cezbey tewfîq çûn to firyadřes
hîçkes neberden pey meqsed kes
kesê ce îblîs sa’îter nebî
çûn cezbey tewfîq to, yawer nebî
be ’ebes berşey cefa berdenş
tewqê ce le’net şî ne gerdenş
be se’î û koşiş er nimebî şûm
bersîsay ’abîd key mebî meḧrûm?
xanaPen namey xatirteng ce ’ersey meḧşer
eger nebexşîş dehendey dawer
werne be zatit, celay zat to
mekerûn řoy ḧeşir, min şikat to!
6
kerîm karsaz, bexşindey dawer
řewneqbexiş setiḧ řewaq şeş der
to ew qadrî be dest qudret
bê îmdad geyb, bê terz û sûret
bê gunya û xet, bê şebeke û sîm
bê xişt û sitûn, ustad û te’lîm
bê fî’le û bê řeng, bê xame û şengerf
be meḧiz îzhar îşarey dû ḧerf
sîmabgon seqif ne supehir berz
setiḧ serzemîn, bê terkîb û terz
cîhan’aferî, cîhandar ferd
ne ’erz şeş řo aferîdet kerd
binazûn pey sun’, pey cîhansazît
pey bexşendegî û çîhreperdazît
te’ala nîyen kes be sîfatit
’arîyen ce ’eyb, buzurgîy zatit
bełê hey ’elîm agay sîřiř ẍeyb!
goyay kelîmey burhan lařeyb
xanaPen name ce dergay zat bêzewał
ce řûy gustaxî, meperso hewał
sa ce bendegan kê teqsîrşen
kê saḧêb qeza, kê teqdîrşen?
ga şeytan, ga nefis şûm şeřangêz
mekerî pêşan to be desti’awêz
menyey ne gerden çendîn gonaşan
be ahir dozex medey sizaşan
herçî řezaten mekerî teqdîr
gişt kerdey wêten, kên saḧêb teqsîr?
çunke beytewren, umêdim hen pêt
bibexşîm we ’îşq bêperwayî wêt
werne be zatit, celay zat to
mekerûn řoy ḧeşir, min şikat to!
7
ya qaym be zat, qedîm qeyyûm!
herend keçřeftar, hem bê abřûm
qesem be zatit, yagey umêden
er mekeym we seng, řastiş her êden:
ne zeřřêw gonay nefis emmaren
ne fîtney şeytan şûm bedkaren
hirçî mekiryo, be îradey ton
kusê çikaren, saḧêb wicûd kon?
ḧakmî û ḧukim bêḧed řewaten
mekiryo û meşo, herçe řezaten
emirit muta’en, meşo we řawe
nîyenî we teng şah û gedawe
herçend ey ḧerfe ce edeb dûren
xarîc řay şer’ ehil şi’ûren
qesem we zatit, gişt kerdey wêten!
gonay kes nîyen, binyadem şêten
çunke to beytewr saḧêb hîmmetî
«şidîdali’qabArabic», wała şewketî
be ’îşq řesûł seyîd serwer
ce zelzeley sext hayłey meḧşer
řebba! bêşerîk, firyadřesîn ker
ya řeḧîm, řeḧmê we bêkesîm ker
werne be zatit, celay zat to
mekerûn řoy ḧeşir, min şikat to!