le mentîqey Bda

From the Book:
Xulaseyekî Tarîxî Kurd û Kurdistan (Cildî 1)
By:
Muhammad Amin Zaki (1880-1948)
 6 minutes  821 views

’eşîretî em mentîqeye le mentîqekanî tir be tewawî cwêye. ew xetey ke le mentîqekanî tirî cwê ekatewe emeye: derbendî tiblîs, dîcle, çyay torosî şerqî, qîsmî ’ulyay furat le şaxanî dêrsîm û mentîqey E cwê ekatewe.

nawî ’eşîret’ededî małîşikłî îctima’îmewqi’ û eḧwałî
mûşîk??le beynî si’ird û dyarbekirda û le qeraẍî dîcleye. derḧeq be mîqdarî małî, me’lûmatêk nîye. bem nawewe le mutkyanda dêyek heye, muḧtemele em ’eşîrete legeł qewmî mûşkî dewrî asûrîda ’îlaqedar bê.
pincînan900?’eşîretêkî muḧarbe û ełên be’zê małî yezîdîşyan le nawaye. le şîmalî si’irde.
pûran200nîwe geřokezar’ û saḧêb małyate. le beynî dyarbekir û mûşdaye.
şêx dûdanlî200?le şerqî dyarbekire.
bîkiran500geřokezistanan le nizîk dyarbekire û hawînan eçête dewrî si’ird. ermenîyekan ełên netewey ’eşîretî baẍratunyanî qedîme. yezîdî û sincar ełên ecdadyan le şîmalî dîclewe hatuwe.
řeşkutanlî500geřokele şerqî dyarbekire. nawêkî muşabhî eme řeşdinyan le tarîxî ermenîda heye.
bişrî?sakînele beynî si’ird û myafarqîn û dyarbekirdaye.
tîreykan650?le şîmalî dyarbekirdaye. şałî baş dirust eken. dewłemend û tendirustin. ermenî le nawyana hebû, xoyan be kurd da’enên û ełên ême ermenî nîn.
kuzlîçan? ’eşîretêkî piçûke. řenge le dêrsîmewe hatbê.
zekermî? le beynî bidlîs û dyarbekirdan.
mûsa? le beynî bidlîs û dyarbekirdan.
sarmî400 le beynî bidlîs û dyarbekirdan.
celalî100 le beynî bidlîs û dyarbekirdan.
xazalî50 le beynî bidlîs û dyarbekirdan.
bederî? le beynî bidlîs û dyarbekirdan.
melaşîgo? le beynî bidlîs û dyarbekirdan.
bozîkan180 le beynî bidlîs û dyarbekirdan.
koryan180 le beynî bidlîs û dyarbekirdan.
mudekî weya mutkyan? eme nawî çyayekî dirêjî şîmalî bidlîse û xełkî kurdî em çyayeş be ’eynî nawewe naw enrên. zahîr waye ke beşî zorî zazaye. firqekanî emeye: kîburalan, bubanlî, kusûn, řuzabe; em çwar firqeye zazaye. zeydan, erîklî, pîrmûsa; em sê firqeye kurde. lem firqane here qedîmî bubanlîye.
pinîçarî450 beşêkî be kirmancî qise eka, le ẍerbî mûşe.
sîlwan? řenge zaza bê. le ser awî mirade û le ẍerbî mûşe.
zaza1000 ’eşîret nîye, dêhatîye û le şerqî xerpûte.
kedak600 zazaye û le şaxî weşîndan.
aşmîşarit500 zaza û şî’eye. le dewrî xerpûte.
kulbîn? zazaye û le cinûbî xerpûte.
gurus? dirawsêy kulbîne.
sînan? zazaye û le ẍerbî xerpûte.
elya?geřokeme’lûm nîye ke zazaye ya kirmance. le cinûbî xerpûte
behîrmaz500 zaza û şî’eye. le dewrî xerpûte.
dêrsimlî? 

’înwanî ’imûmîy xełkî dêrsîme. hemûyan ’elî‌îlahîn. mufrîtin. lehceyekî mexsûsyan heye û nizîk zazaye. le hawînanda gundekanyan becê ehêłn û eçne şîmal bo naw çya. firqekanî û tewab’î dêrsîm emaneye:

- mîlan: esłî ’eşîretî mîllî meşhûr emeye û êstakeş hatuçoyan heye.

- keçeł: 1000 małêke û le nizîk yałuye.

- şwak: firqeyekî sakîne û sunnî mezhebe.

- ferhad ewşaẍî: le teřefî «surpinîkan»e û firqeyekî kurde.

- bextyarlî: 30 dêyekî heye. le nizîk çemişkezeke, nîwe geřoke.

- karbanlî: le esûnîke.

- mîrzanlî: le nefsî dêrsîmdaye.

- ’ebasanlî: qałî zor cwan dirust eken.

- bałaşaxî: 200 małêke û sakîne.

- laçîn oşaẍî: le amuẍadaye.

- gizvilçyan: nawî mentîqeyekî dêrsîme û çend ’eşîretêkî tyaye û bem nawewe nasrawin û le şîmalî dyarbekirdan û řenge le dêrsîmewe hatbin.

- gîwran: řenge le nefsî dêrsîmda bê.